اثر محدودیت آب در مراحل زایشی و موقعیت نیام بر کیفیت بذر ارقام سویا

آزمایشی در سال 1390 اجرا شد تا اثرات تیمارهای مختلف آبیاری (i1، i2، i3 و i4: به ترتیب آبیاری مطلوب پس از 70 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس a، قطع آبیاری در مرحله گلدهی، مرحله پر شدن دانه و در مراحل گلدهی و پر شدن دانه) و موقعیت های مختلف نیام روی گیاه مادری (3/1 پایینی، بالایی و میانی بوته) بر کیفیت بذر سه رقم سویا (کلارک، ویلیامز و l17) مورد تحقیق قرار گیرند. آزمایش به صورت کرت های خرد شده بر پایه ی بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار پیاده گردید. تنش خشکی در مراحل زایشی درصد و دوام پوشش سبز و شاخص کلروفیل برگ را کاهش داد که منجر به کاهش تعداد نیام در بوته، وزن صد بذر، عملکرد بیولوژیکی، عملکرد بذر و شاخص برداشت شد. رقم ویلیامز در مقایسه با ارقام کلارک و l17 از نظر عملکرد مزرعه ای برتر بود. با افزایش تنش کم آبی در مراحل زایشی درصد روغن کاهش، ولی درصد پروتئین افزایش یافت. مقادیر پروتئین و روغن در دانه نیز بر اثر محدودیت آب کاهش یافت. دانه های موقعیت بالایی و میانی کانوپی درصد پروتئین بالایی داشتند اما، بیشترین درصد روغن از موقعیت پایینی کانوپی به دست آمد. کیفیت بذرها که از طریق هدایت الکتریکی مواد نشت یافته از بذر، قوه زیست، درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی و وزن خشک گیاهچه تعیین شد، به طور معنی داری در بذرهای تولیدی تحت تنش کم آبی در مراحل زایشی به ویژه در مرحله پر شدن دانه (i3) کاهش یافت. بذرهای حاصل از موقعیت بالایی کانوپی درشت تر بوده و بیشترین کیفیت را نشان دادند. رقم ویلیامز بذرهای درشت تر و با کیفیت بالاتری در مقایسه با سایر ارقام داشت. همبستگی های میان وزن بذر، درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، وزن خشک گیاهچه و قوه زیست مثبت و معنی دار بود. نتیجه گیری شده است که تامین آب کافی در مراحل زایشی عملکرد و کیفیت بذر ارقام سویا را بهبود می بخشد. همچنین گزینش بذور درشت و یکنواخت ممکن است یک روش عملی برای بهبود کیفیت بذر ارقام سویا باشد.